اتاق‌های تمیز محیط‌هایی هستند که در آن میزان آلایش ذرات معلق در هوا به شدت کنترل می‌شود. این کنترل از طریق استفاده از تجهیزات مختلف، مانند سیستم‌های تهویه، فیلترها، و تجهیزات کنترل ورود افراد و مواد به اتاق تمیز، انجام می‌شود.
تجهیزات اتاق تمیز از اهمیت زیادی برخوردار هستند، زیرا عملکرد صحیح آنها، تضمین‌کننده کنترل آلودگی در اتاق تمیز است. در این مقاله، به معرفی مهم‌ترین تجهیزات اتاق تمیز می‌پردازیم.
سیستم‌های تهویه
سیستم‌های تهویه مهم‌ترین تجهیزات اتاق تمیز هستند. این سیستم‌ها وظیفه دارند تا هوا را به طور مداوم فیلتر کرده و در گردش درآورند.
سیستم‌های تهویه اتاق تمیز بر اساس نوع جریان هوا، به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- سیستم‌های تهویه با جریان لامینار (یک سویه): در این نوع سیستم‌ها، هوا به طور یکنواخت و در یک جهت از سقف به کف جریان می‌یابد. این نوع سیستم‌ها برای تولید محصولاتی که به دقت بالایی نیاز دارند، مانند میکروچیپ‌ها و داروهای زیستی، استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های تهویه با جریان غیر لامینار (غیر یک سویه): در این نوع سیستم‌ها، هوا به طور غیر یکنواخت و در جهت‌های مختلف جریان می‌یابد. این نوع سیستم‌ها برای تولید محصولاتی که به دقت کمتری نیاز دارند، مانند قطعات الکترونیکی، استفاده می‌شوند.
فیلترها
فیلترها نقش مهمی در کنترل آلودگی در اتاق تمیز دارند. این فیلترها، ذرات معلق در هوا را با اندازه‌های مختلف، از هوا جدا می‌کنند.
فیلترها بر اساس نوع ذرات قابل جذب، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از انواع فیلترهای مورد استفاده در اتاق‌های تمیز عبارتند از:
- فیلترهای HEPA (High Efficiency Particulate Air): این فیلترها، ذرات معلق در هوا با اندازه ۰.۳ میکرومتر یا بیشتر را از هوا جدا می‌کنند.
- فیلترهای ULPA (Ultra Low Penetration Air): این فیلترها، ذرات معلق در هوا با اندازه ۰.۱ میکرومتر یا بیشتر را از هوا جدا می‌کنند.
تجهیزات کنترل ورود افراد و مواد
تجهیزاتی که برای کنترل ورود افراد و مواد به اتاق تمیز استفاده می‌شوند، از ورود آلودگی به اتاق تمیز جلوگیری می‌کنند.
برخی از انواع تجهیزات کنترل ورود افراد و مواد عبارتند از:
- دوش هوا (Air shower): این تجهیزات، افراد را قبل از ورود به اتاق تمیز، با جریان هوای پرفشار تمیز می‌کنند.
- سد هوایی (Airlock): این تجهیزات، دو اتاق را به هم متصل می‌کنند و از ورود مستقیم افراد و مواد از یک اتاق به اتاق دیگر جلوگیری می‌کنند.
- پس باکس (Pass box): این تجهیزات، امکان تبادل مواد و تجهیزات را بین دو اتاق بدون نیاز به ورود افراد به اتاق تمیز فراهم می‌کنند.
تجهیزات دیگر
علاوه بر تجهیزات ذکر شده، تجهیزات دیگری نیز در اتاق‌های تمیز استفاده می‌شوند. برخی از این تجهیزات عبارتند از:
- سیستم‌های گرمایش و سرمایش: این سیستم‌ها، دما و رطوبت اتاق تمیز را در محدوده‌های مورد نظر کنترل می‌کنند.
- سیستم‌های کنترل آلودگی: این سیستم‌ها، میزان آلودگی در اتاق تمیز را اندازه‌گیری و ثبت می‌کنند.
- تجهیزات نورپردازی: این تجهیزات، نور مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های درون اتاق تمیز را فراهم می‌کنند.
نتیجه‌گیری
تجهیزات اتاق تمیز از اهمیت زیادی برخوردار هستند، زیرا عملکرد صحیح آنها، تضمین‌کننده کنترل آلودگی در اتاق تمیز است. انتخاب تجهیزات مناسب و نصب و راه‌اندازی صحیح آنها، نقش مهمی در عملکرد صحیح اتاق تمیز دارد.
